Łeba nad morzem oraz inne miejscowości

Radunia

21 września 2011r.

Niepowtarzalne w swej fascynującej urodzie Pojezierze Kaszubskie - kraina wyniosłych wzgórz morenowych, piaszczystych pustek, malowniczych jezior, szerokich pól i łąk oraz rozległych połaci leśnych - jest od przeszło stu lat nawiedzane mrowiem turystów wszelkiego autoramentu, a przede wszystkim zakochanych w wodzie. Region ten to dla wodniaków prawdziwe eldorado z wszystkimi emocjami, radościami i trudami, jakie składają się na kajakową przygodę. Bajkowo piękne szlaki wodne przebiegają krętymi korytami wartkich strumieni, które wiją się po dolinach, przemykają wśród wzniesień albo przepadają w ostępach leśnych, by z kolei wnieść dźwigany kajak na tatlę któregoś jeziora. Wśród rzek, strumieni i potoków przecinających niebieskimi wstęgami jeziorną krainę kaszubską największą sławą cieszy się u turystów rzeka Radunia, identyfikowana kiedyś nawet z mitycznym Eridanusem. Nazwę jej wywodzą od rdzenia rad, mającego oznaczać ochoczość, chyżość. Jest teź Radunia rzeczywiście chyża, a nawet miejscami rwąca, co jest zrozumiałe, gdyż na trasie o długości około 105 km posiada spadek wynoszący prawie 170 m. Na niektórych odcinkach dochodzi on do 4%, co przypomina rwące potoki karpackie. Nic też dziwnego, że już w XIII w. zaprzęgano Radunię do pracy (np. młyn cysterski w Chmielonku) i zmuszano jej wody do obracania kół w dziesiątkach młynów, kaszarni, kuźnic itp., a w naszym stuleciu do poruszania turbin w elektrowniach. Najstarsza ruszyła w Straszynie-Prędzieszynie (1910 r.), następna w Rutkach pod Żukowem (1913 r.), a kolejne w Bielkowie i tapinie (ok. 1925 r.). Największe obowiązki nałożono na Radunię w połowie XIV w., kiedy wybudowanym specjalnie kanałem między Pruszczem a Gdańskiem poprowadzono część jej wód do fos miejskich, a także na koła młyńskie sławnego Wielkiego Młyna na Starym Mieście. Wykorzystywali je też gdańszczanie w gospodarstwach domowych. Nad Jeziorami Raduńskimi zbudowano po ostatniej wojnie liczne ośrodki wypoczynkowo-rekreacyjne, m.in. świetnie zorganizowaną i przepięknie usytuowaną bazę wczasową Stoczni Gdańskiej im. Lenina nad sztucznym zbiornikiem w Goszynie. Niezwykle atrakcyjny szlak wodny Raduni przebiega przez słynny krąg Jezior Raduńskich. Rozlewają się one w wydłużonych rynnach polodowcowych, a sąsiadują z gigantycznym, pokrytym lasami zespołem moren czołowych. Są to tzw. Wzgórza Szymbarskie, których kulminacją jest słynna wysokością (228,6 m n.p.m.) Wieżyca, górująca ponad wszystkimi wyniosłościami całego Pojezierza Pomorskiego. Płynący wymienionym kręgiem jeziornym kajakarze i wędrujący po Stegnach tej części pojezierza turyści mają ciągle przed oczyma potężny jej masyw. Wierzchołek tego kaszubskiego Olimpu bardzo często otulony bywa chmurami; owiewają go też legendy ludowych bajarzy. Wzdłuż jeziornego szlaku Raduni nie brak interesujących osobliwości krajoznawczych - cmentarzysk przedhistorycznych, grodzisk, prastarych miejsc obrzędowych (np. Sobótka pod Rębosze-wem), głazów, wzgórz widokowych itp. Najciekawsze wśród mijanych wsi to Stężyca nad Jeziorem Stężyckim (rejon źródeł Raduni), Łączyńska Huta z checzą Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, stare kasztelańskie Chmielno, przepięknie położone Zawory i Ostrzyce. Inny rodzaj wrażeń prezentuje wodniakom kolejny odcinek szlaku, ciągnący się od Goręczyna przez znane z zabytków pokla-sztorne Żukowo do Juszkowa. Jest to rejon basenów, czyli zagłębień terenowych (pozostałości po leżących tu niegdyś przez setki lat bryłach martwego lodu) oraz malowniczych przełomów, utworzonych przez wody strumienia przebijającego się między morenami. Jednym z nich jest słynny z urody i rzadkiej roślinności JAR RADUNI (pod miejscowością Babi Dół) ciągnący się na przestrzeni kilku kilometrów. Jego urwiste (porośnięte lasem o wieku od 80 do 120 lat, krzewami i ziołami) zbocza wznoszą się miejscami do 35 m nad poziom rzeki. Rwący miejscami nurt przypomina potok górski. Gdy jar rozszerza się, wówczas rzeka meandruje dnem dolinki, przedzierając się przez gęstwinę traw i zielska wodnego. Końcową część przełomu wypełniają wody zbiornika elektrowni w Rutkach. Wysoko nad jeziorkiem widnieje żelazna konstrukcja mostu kolejowego trasy Pruszcz Gd. - Kartuzy - Lębork, towarzyszącej Raduni na przestrzeni około 30 km. Jest to najpiękniejszy odcinek szlaku kolejowego na Pomorzu. Przed Pruszczem Gd. oddaje Radunia część swoich wód kanałowi i od Świętego Wojciecha podąża przez Nizinę Żuławską do rzeki Motławy.