Łeba nad morzem oraz inne miejscowości

Bałtyk

28 maja 2012r.

Przed nami globus. Spójrzmy na miejsce, gdzie znajduje się Bałtyk. Zobaczymy niewielką powierzchnię jasnoniebieskiej barwy o znanym wszystkim zarysie, obramowanym Pólwyspem Skandynawskim i brzegami środkowej i wschodniej Europy. Nie jest jednak dla nas w tej chwili ważne, gdzie leży i jaki ma kształt Bałtyk, lecz chcemy poznać jego rozmiary i głębokość. Porównując Bałtyk z całością wód oceanicznych, wyraźnie na naszym globusie zaznaczonych kolorem niebieskim, uświadomimy sobie, jak drobną stanowi ich cząstkę. Jeżeli całość wszystkich oceanów i mórz zajmuje na powierzchni kuli ziemskiej 361 min km2, to Bałtyk liczy zaledwie około 400 tys. km2, jest więc morzem małym, równym w przybliżeniu 1/900 części wód wszechoceanu. Jest również morzem płytkim, o głębokości wynoszącej przeciętnie 55 m, a maksymalnie niewiele przekraczającej 250 m w najrozleglejszych swych basenach: Gotlandzkim i Botnickim. Czy więc uzasadniona jest odpowiedź, jaką usłyszałem przed laty od jednego z moich kolegów, wybitnego przyrodnika, który zresztą jeździł po licznych morzach i dużo podróżował, a na moje pytanie, dlaczego dotąd nie wybrał się nad nasze morze, odpowiedział: — Cóż, Bałtyk to przecież... kałuża, nie morze. Niewątpliwie z punktu widzenia rozmiarów i niewielkich głębokości — Bałtyk w stosunku do innych mórz, a tym bardziej oceanów, być może, jest tylko... "kałużą". Jeżeli jednak spojrzymy na Bałtyk nie tylko z takiego porównawczego stanowiska w odniesieniu do głębokości i rozmiarów naszego morza, ale jeżeli zdecydujemy się wybrać i stanąć na jego wysokim brzegu, np. Przylądka Rozewskiego, by ogarnąć wzrokiem rozległą powierzchnię wody, roztaczającą się przed nami i ginącą w bezkresnej dali, jeżeli przypatrzymy się wielkim wałom fal z szumem załamującym się o brzegi, jeżeli poczujemy orzeźwiający powiew świeżego morskiego powietrza, zalegającego ponad rozległym horyzontem, mimo woli uświadomimy sobie potęgę morskiego żywiołu nawet nad Bałtykiem i zrozumiemy, że nie nad kałużą jesteśmy, lecz nad morzem prawdziwym. Tak. Nawet to małe i płytkie Morze Bałtyckie, połączone jednak z resztą wód oceanicznych, jest cząstką wielkiej całości, gdzie' można badać wszystkie najważniejsze zagadnienia z wiedzą o morzu związane. Bałtyk jest morzem szczególnym — to prawda. W pewnym stopniu. odbiega on swym charakterem od pełnych, otwartych mórz, głównie z powodu małej głębokości, słabego zasolenia wód i śródlądowego położenia. Niemniej jest morzem prawdziwym, które wysuwa mnóstwo problemów specjalnych, sobie tylko właściwych, obok wielu innych — wspólnych wszystkim wodom morskim lub oceanicznym. Bałtyk! Słowo wszystkim nam drogie: Nasz Bałtyk! — morze, do którego przylega polskie wybrzeże. Morze naszej przeszłości, teraźniejszości, przyszłości. Droga na szeroki świat. Źródło zasobów morskich. Rybołówstwo morskie. Porty: Gdańsk, Gdynia, Szczecin. Szkoła charakterów i woli... Czyż należy dowodzić potrzeby znajomości tego morza, choćby najogólniejszej, przez każdego z obywateli? Każdy z nas w ten czy inny sposób bezpośrednio lub pośrednio styka się ze sprawami morskimi. Znajomość tego morza jest konieczna każdemu, chociażby dlatego, że na przykładzie Bałtyku — jedynego naszego morza — zapoznajemy się z zagadnieniami morskimi, tak różnymi często od lądowych. Niewątpliwie pod bardzo różnymi kątami widzenia można o morzu pisać i traktować; sądzimy, że ujęcie przyrodnicze, w znacznym stopniu ekologiczne, to znaczy pokazujące wzajemne stosunki między organizmami żywymi a otaczającym je środowiskiem, zainteresuje każdego, kto pragnie zdobyć pełne wykształcenie "morskie". Zapoznanie się z ogólną geografią, historią i życiem Bałtyku będzie podstawą do rozumienia morza także z innych punktów widzenia.