Łeba nad morzem oraz inne miejscowości

Anonim Gall o Pomorzu

02 października 2011r.

Pochodzenie i znaczenie nazwy POMORZE nie zostało dotąd dostatecznie wyjaśnione. Niektórzy uczeni przypuszczają, że została ona nadana w dawnych czasach przez ludność wielkopolską dla określenia terenów ciągnących się: po — morze lub pod — morze. Miałaby ona zatem to samo znaczenie co nazwy typu Podlasie, Podgórze itp. W połowie XII w. autor Żywota św. Ottona z Bambergu Herbord podał, że w języku słowiańskim wyraz po (me) znaczy tyle co: przy lub kolo, wyraz zaś moriz, tyle co morze, stąd wywodzi się nazwa Pomerania, czyli jakby Pomerizania tj. (ziemia) położona przy lub koło morza. Zdaniem współczesnych uczonych, np. historyka poznańskiego, prof. Gerarda Labudy, redaktora zbiorowej Historii Pomorza (Poznań 1972 r.) jest to wyjaśnienie najtrafniejsze, albowiem w językach słowiańskich przyimek "po" oznacza z reguły tyle co "przy . Stąd więc wyraz Pomorze należy sprowadzić do pierwotnego znaczenia: Przy-morze. Pierwotna nazwa oznaczała kraj położony nad morzem, przy morzu. Należy więc przyjąć taką kolejność znaczeń: Pomorze jako Przymorze, stąd lud: Pomorzanie w znaczeniu Przymorzanie. Od nazwy ludu: Pomorzanie z kolei powstały nazwy łacińskie Pomerania (ziemia), Pomerani (ludzie). Miejscowa pomorska wymowa tej nazwy brzmiała: Puemuerze... Źródła opisujące najstarszy podbój Pomorza przez Piastów nie wymieniają ani nazwy dzielnicy, ani imienia zamieszkującej tam ludności. Dopiero w dokumencie Dagome iudex z 992 r. przy opisie granic państwa Mieszka pojawił się zwrot łaciński: iongum mare, co zdaniem niektórych badaczy znaczy tyle co wzdłuż morza, przy morzu i ma być tłumaczeniem określenia Pomorze. Następny chronologicznie zapis z 1046 roku wspomina o księciu Pomorzan — dux Pomeranorum. Piszący około 1070 r. Adam z Bremy - wybitny geograf i historyk zmarły po 1081 - wspomina kilkakrotnie o Pomorzanach (Pomerani), których Odra oddziela od Wieletów. Nazwa ta w słowiańskim brzmieniu pojawia się również w Latopisie ruskim tzw. Powieść lat dorocznych, spisanej na początku Xii w. na podstawie dawniejszych przekazów. Także autor związany z dworem polskim, Anonim tzw. Gall (zm. po 1117 r.) w swej 3-tomowej Kronice dziejów dynastii piastowskiej, a szczególnie Bolesława Krzywoustego - napisanej w latach 1110—1117 wspomina o walkach w tym rejonie. Z treści przekazu wynika, że nazwę Pomorzanie odnoszono wówczas w Gnieźnie i Krakowie do mieszkańców całego obszaru położonego między Odrą i Wisłą. Na początku XII w. kształtujące się wówczas pod władzą rodzimej dynastii państwo zachodniopomorskie objęło także część ziem na lewym brzegu Odry, które wcześniej wchodziły w skład związku Wieleckiego. Uwzględniła ten fakt ich tytulatura: w nielicznych zachowanych z tamtych czasów dokumentach czytamy: Dux Pomeranorum ac Leutitiorum — Książę Pomorzan i Wieletów.