Łeba nad morzem oraz inne miejscowości

Pomorze XVII w.

07 czerwca 2012r.

W 1638 r. Polska odzyskała Lębork i Bytów. Rok przedtem wygasła rodzima dynastia pomorska, która trzymała na prawie lennym oba okręgi. Objęcie rządów przez polskich urzędników przyczyniło się do poprawy położenia drobnego i średniego rycerstwa, któremu książęta pomorscy odmawiali praw szlacheckich i które traktowali jak wolnych chłopów, popierając feudałów niemieckich. Od czasu objęcia obu ziem przez Polskę poprawia się położenie ludności polskiej, która zamieszkiwała w zwartej masie oba powiaty. Spustoszenia wojenne spowodowały napływ osadników z Pomorza Zachodniego, ale nie udało się zagospodarować wszystkich ziem. Powiększenie pańszczyzny wywołało w starostwie puckim opór chłopów, którzy odmówili dawania zwiększonych świadczeń. Komisja królewska ograniczyła ich ciężary. W 1655 r. spadł na Polskę najazd Karola Gustawa, króla szwedzkiego. Szwedzi tym razem wkroczyli od strony Szczecina wprost do Wielkopolski i dopiero w początkach 1656 r. uderzyli na Prusy Królewskie. Możnowładztwo wraz z Gdańskiem postanowiło się bronić. Pomoc elektora brandenburskiego zawiodła w ostatniej chwili. Malbork, zbyt słabo obsadzony, po wyjściu wojsk elektorskich bronił się jakiś czas, po czym załoga pod wodzą Jakuba Wejhera wyszła do Gdańska. Gdańsk się obronił, trwając wiernie po stronie Polski, podczas gdy Toruń i Elbląg poddały się bez walki Szwedom. Wojska polskie wkrótce wróciły na Pomorze, ale Malbork odzyskany został dopiero po zawarciu pokoju w Oliwie, w roku 1660. Pokój oliwski przyniósł ostateczną utratę lenna wschodniopruskiego. Odtąd Kwidzyn i okolice tracą związek prawny z Polską a ludność polska powoli coraz bardziej podlega germanizacji. Utraciła też Polska Lębork oraz Bytów, ale elektor otrzymał je nie na własność a jako lenno. Obowiązywał tu aż do pierwszego rozbioru język polski w sądach i prawo sądowe polskie, a ludność utrzymywała ożywione stosunki z Polską. Czasy Jana III przyniosły nowe ruchy społeczne w Gdańsku, popierane przez króla, który chciał osłabić przewagę patrycjatu. Powstały też plany budowy portu wojennego i handlowego na Mierzei, by uniezależnić handel Polski od gdańskich pośredników. Odbudowa kraju postępowała powoli, najszybciej podniosły się bogate Żuławy. Natomiast miasteczka podupadały bardzo. Czasy saskie z wojną północną, a potem z nieustannymi przemarszami wojsk spowodowały nowe klęski. Jeszcze w połowie XVIII stulecia nie zagospodarowano wszystkich terenów opustoszałych w czasie wojen XVII wieku. Epidemia w 1708—9 r. przyczyniła się do znacznego wyludnienia, głównie miast, zabierając nieraz V3 mieszkańców. Zamek malborski stracił swe wojskowe znaczenie. Na obszernym Zamku Dolnym, zaczęli osiadać rzemieślnicy, powstały targi, otwierano kramy. 'Po pewnym czasie rzemiosło było tu liczniej reprezentowane niż w mieście. Młyny prochowe przerobiono na przemysłowe, a miasto sprzedało ostatnią armatę, by kupić pompę przeciwpożarową. Był to skrajny przykład rozbrojenia Rzeczypospolitej. Elektor brandenburski usiłował zagarnąć za długi wojenne Elbląg, czemu oparła się Rzeczpospolita, ale wojska pruskie zajęły posiadłości miejskie. Miasto gwałtownie podupadło. Jedynie Gdańsk zachował dawny dobrobyt i potęgę gospodarczą.