Łeba nad morzem oraz inne miejscowości

Świecie -wędrujące miasto

06 października 2011r.

Nieprzeniknione mroki dziejowe kryją najdawniejszą przeszłość Świecia, jednego z najstarszych grodów pomorskich, w XII i XIII w. stolicy udzielnego księstwa. Można domniemać, iż w 1090 r. zajął Świecie Władysław Herman, a w 1116 Bolesław Krzywousty. Ten ostatni pozostawił na'grodzie dotychczasowego lokalnego dynastę, którego potomkiem był zapewne książę Grzymisław, zaznaczający w dokumencie z 1198 r., że posiada swoją dzielnicę z dziadów i pradziadów i nazywający się unus de principobus Pomeranie (= jednym z książąt Pomorza). W przekazie tym występuje także po raz pierwszy nazwa grodu w formie Zwece. Gród Grzymisława stał na terenie dzisiejszego miasta, w rejonie poklasztornego zespołu Bernardynów. W 1245 r. książę Świętopełk II zbudował nowy gród tuż nad Wisłą. Miał on strzec (podobnie jak uprzednio sartawicki, zdobyty przez Krzyżaków w 1242 r.) szlaku wiślanego i umożliwiać pobieranie cła. W 1309 r. pod Świeciem rozstrzygnęły się na półtora wieku losy Pomorza Gdańskiego. Wówczas to bowiem, po blisko dwumiesięcznym oblężeniu opanowali miasto i gród Krzyżacy. Podobnie jak w Gdańsku i Tczewie, również i tutaj ujawnili swoje bezprzykładne okrucieństwo. Pragnąc przerazić załogę i jej dowódcę Bogumiła z Pakości, wieszali na szubienicach ustawionych przed grodem okolicznych ^chłopów, grożąc taką samą śmiercią obrońcom. Mordy te organizował komtur gniewski Zygfryd, jeden z naj krwaw-szych zbrodniarzy zakonnych. Na miejscu zburzonego grodu Świętopełka wznieśli Krzyżacy w 1 poł. XIV w. potężny, murowany zamek, zachowany częściowo do dziś i odbudowywany obecnie na potrzeby placówek kulturalnych Świecia. W pobliże zamku przenieśli z wysoczyzny starą osadę, która w XIII w. uzyskała od książąt pomorskich prawo miejskie. Lokacja nowej osady na prawie chełmińskim nastąpiła w 1338 r. Z miasta założonego przez Krzyżaków zachował się dzisiaj zrujnowany kościół gotycki z XV/XVI w. oraz fragmenty murów obronnych z XIV w. Jak wszystkie miasta Pomorza Gdańskiego, również i Świecie przeszło gehennę wojny 13-letniej i wojen szwedzkich, niszczone było pożarami, a także powodziami. Po wypędzeniu Krzyżaków było Świecie siedzibą starostów polskich, a od 1818 r. miastem powiatowym. Od około połowy XIX w. zaczęły się ponowne przenosiny Świecia na wysoczyznę. Było to koniecznością wobec powtarzających się powodzi, które zalewały miasto. Nowe Świecie z rynkiem, ratuszem powstało głównie w 2 poł. XIX i w początkach XX w. Na jego terenie znajduje się zespół dawnego klasztoru Bernardynów, sprowadzonych do Świecia w 1634 r. dla zwalczania innowierców. Obecny kościół, stojący na miejscu pierwszej świątyni, poświęconej w 1198 r., pochodzi z XVII/XVIII w. (ukończony Zamek w Świeciu w 1720 r.). Obecny wygląd nadano mu w czasie odbudowy po pożarze w 1903 r. W dawnym klasztorze mieści się od 1855 r. Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych. Okrutne czasy krzyżackie powtórzyły się dla mieszkańców Świecia i okolicy podczas okupacji hitlerowskiej. Wymordowano wówczas na tym terenie około 3 tys. osób, w tym 1350 pacjentów ze szpitala psychiatrycznego. Martyrologię lat 1939^5 przypominają groby straconych Polaków na miejscowym cmentarzu, gdzie postawiono pomnik ku ich czci. Przy pl. Gen. Świerczewskiego znajduje się obelisk, poświęcony nauczycielom b. powiatu świeckiego, pomordowanym podczas wojny. Współczesne Świecie, liczące ponad 20 tys. mieszkańców jest miastem, w którym rozwija się przemysł związany z rolnictwem i leśnictwem. Na sąsiadujących ze Świeciem Borach Tucholskich opierają produkcję zbudowane po 1961 r. wielkie Zakłady Papieru i Celulozy, największy tego rodzaju obiekt przemysłowy w kraju.