Łeba nad morzem oraz inne miejscowości

Pobrzeże kaszubskie

07 czerwca 2012r.

Pobrzeże Kaszubskie. Najbardziej charakterystycznym elementem Pobrzeża jest strefa wybrzeża. Wybrzeże Kaszubskie należy do typu wybrzeża wyrównanego i mierzejowego. Przybrzeżne prądy morskie, wywołane wiatrami zachodnimi, przesuwając ziarna piasku wzdłuż linii brzegowej, wyrównują ją, a pod osłoną drobnych nawet przylądków tworzą najpierw ławice podwodne, potem drobne wysepki, a w końcu wąski półwysep, kosę, nad Bałtykiem zwany m i e-r z e j ą. Tak powstała Mierzeja Helska (dł. 34 km) i Mierzeja Wiślana (dł. 50 km). Obecnie narastanie Mierzei Helskiej wykazuje tendencję zdążającą do zamknięcia Zatoki Puckiej. Mierzeje odcinają od morza płytkie zatoki (Zat. Pucka) i zalewy (Zalew Wiślany). Gdy mierzeja zamknie zalew, zmieni go w płytkie, przybrzeżne jezioro; tak powstało np. jez. Łebsko <75 km2, 5,3 m głęb.), jez. Sarbsko (6,7 km2, 2»8 m głęb.) i inne. Z biegiem czasu przez zamulanie i zarastanie jeziora przekształcają się w bagnistą nizinę nadbrzeżną. W ten sposób mierzeje wyrównują linię brzegową. Nie kończą się jednak wówczas procesy rzeźbotwórcze. Każdy, kto stanie nad brzegiem morza, może zaobserwować, jak nadbiegająca fala "łamie się" na mieliźnie przybrzeżnej, pieni się, porywa z dna piasek i ciski go na plażę. Cofając się unosi część materiału z powrotem. Pracę tę powtarza bezustannie. W rezultacie powstaje płaski brzeg piaszczysty, lekko nachylony ku morzu tzw. p 1 a ż a, a na linii zasięgu fal — tak bardzo charakterystyczny dla każdego wybrzeża — wał brzegowy. Może być ich kilka. Po wyschnięciu piasek staje się łupem wiatru, który go unosi w głąb plaży. Tam trafia na pierwszą przeszkodę, jaką są najczęściej kępki trawy, zatrzymuje się i formuje niewielkie wzgórza tzw. wydmy. Silne wiatry, wiejące przeważnie od morza, unoszą luźne ziarna piasku dalej w stronę lądu. usypując z nich ogromnych nieraz rozmiarów wydmy (30— 50 m). Dopóki roślinność (wydmuchrzyca, sosna i in.) nie zdoła ich utrwalić i zatrzymać w pochodzie, dopóty trwać będzie ich przesuwanie się i przekształcanie. Wędrujące wydmy są dla człowieka groźne, zasypują bowiem pola, lasy i całe osiedla. Tak została zasypana Stara Łeba. Opieka nad utrwalonymi wydmami obowiązuje każdego turystę (nie wolno łamać ani deptać roślinności). Wał wydmowy tamuje odpływ wód do morza i dlatego na jego zapleczu są bagna i torfowiska (Bielawskie Błoto rezerwat roślinny, Karwieńskie Błoto, Krokowskie Łąki i in.). Chociaż wydmy są powszechnym zjawiskiem na naszym wybrzeżu, jest jednak obszar, który dla niezrównanych walorów krajobrazowych i naukowych został wydzielony jako Nadmorski Park Narodowy. Obejmuje on okolice jez. Łebsko, ale leży już poza granicami województwa. Wspaniałe zespoły wydm wędrujących na Mierzei Łebskiej (do 42 m wys.), zasypujące jezioro i lasy wywierają niezwykłe wrażenie. B. rzadkie zaludnienie okolicy podkreśla pierwotność krajobrazu. Chmary wodnego ptactwa znajdują (tu doskonałe warunki bytowania. Zupełnie inaczej tworzy się i wygląda wybrzeże strome, klifowe (faleza). Zawdzięcza ono swe powstanie głównie niszczącej działalności fal, tzw. abrazji, która rozwija się przede wszystkim tam, gdzie natrafia na odporniejszą skałę. U nas jest nią glina wysoczyzny morenowej. Rytmiczne, przez tysiąclecia trwające potężne uderzenia fal kruszą brzeg, powodując jego cofanie się. Rozkruszony materiał gromadzi się u stóp zbocza, tworząc tu zwykle bardzo wąską plażę z dużą ilością żwirów i głazów wymytych z gliny morenowej. Wszędzie więc tam, gdzie wysoczyzną dochodzi do morza, mamy tego typu wybrzeże. Spotyka się je na odcinku od Rozewia do Orłowa. Wysoczyzną nie tworzy tu jednak zwartej ściany, lecz rozbita jest na tzw. kępy, jakby wyspy wysoczyznowe, oddzielone od siebie, a często i od swego zaplecza, szerokimi, zatorfionymi dziś dolinami dawnych rzek z epoki lodowcowej, zwanych prado linami (pradolina Płutnicy, Redy, Łeby, Błot Chylońskich). Najpiękniejszy klif rozwinął się nad otwartym morzem na zboczach Kępy Swarzewskiej między Rozewiem a Chłapowem (Jastrzębia Góra 67 m, Rozewie 53 m npm.) i na Kępie Redłowskiej. Odsunięta od morza skarpa wysoczyzny morenowej (100—150 m npm.), pocięta labiryntem zalesionych dolinek stanowi obecnie malownicze zaplecze Trójmiasta.