Łeba nad morzem oraz inne miejscowości

Województwo Gdańskie - przeszłość geneologiczna

07 czerwca 2012r.

Przeszłość geologiczna Decydujący wpływ na współczesną rzeźbę Polski północnej wywarła epoka lodowa. Lodowiec wlókł ze sobą zdarte ze Skandynawii i wyrwane z dna obecnego Bałtyku skały, a topniejąc zostawiał je na naszych terenach, jako warstwę tzw. osadów dyluwialnych, gliniastych bądź piaszczystych. Największą ich miąższość notujemy w kompleksie Wzgórz Szymbarskich — ok. 200 m; na wybrzeżu i w delcie Wisły — tylko 40—60 m. Gdybyśmy zdjęli całą pokrywę dyluwium, odsłoniłaby się na obszarze dolnej Wisły niecka tektonicznego pochodzenia (tj. powstała na skutek obniżania się w tym miejscu skorupy ziemskiej), nachylona ku północy i wysłana osadami morza górnokredowego (margle). Leżące pierwotnie na nich osady trzeciorzędowe zostały w obrębie niecki zdarte przez lodowiec i wciśnięte w jego utwory w postaci tzw. porwaków. Widoczne one są w stromym zboczu wysoczyzny od Gdańska do Jastrzębiej Góry, jako jasne piaski kwarcowe z węglem brunatnym (miocen). Niektóre utwory trzeciorzędowe zawierają bursztyn — skamieniałą żywicę sosny, która ongi porastała brzegi Bałtyku. Obniżenie dolnej Wisły wykorzystał lodowiec stadium pomorskiego, wchodząc weń wąskim jęzorem, sięgającym prawie po Grudziądz. Temu właśnie najmłodszemu nasunięciu zawdzięcza woj. gdańskie obecną swoją rzeźbę. Kilkakrotnie nasuwający się lądolód nie zdołał zasypać swymi osadami tej niecki, toteż i dziś ujawnia się ona w nachyleniu Pojezierza Kaszubskiego i Iławskiego ku Wiśle i Żuławom. Lądolód, posuwając się ze Skandynawii na południe, pogłębiał ją, żłobiąc potężną bruzdę — dno późniejszego Bałtyku i Zatoki Gdańskiej. Po ustąpieniu lodowca bruzdę wypełniły wody pre-Bałtyku. Nie od razu jednak ustaliła się jego obecna linia brzegowa. Najpierw było to morze, połączone przez Zatokę Fińską z Morzem Białym. Potem utraciło ono to połączenie i przekształciło się w Bałtyckie Jezioro Lodowe. Z biegiem czasu utworzyła się w południowej Szwecji szeroka cieśnina, przez którą nawiązał się kontakt z Morzem Północnym. Północny brzeg tego morza stanowiła krawędź lądolodu. Było to nadal morze chłodne, w którym żył mięczak Yoldia arctica, stąd nazwano je Morzem Yoldiowym (ok. 8000 lat p.n.e.). Po stadium morskim znowu zmienił się Bałtyk w jezioro słodkowodne, w którym pospolicie występował ślimak Ancylus fluviatilis, stąd nazwa Morza Ancylusowego (7000—6000 lat p.n.e.). Po zupełnym stopnieniu lodów Bałtyk rozszerza swój zasięg, uzyskując ponownie połączenie z Morzem Północnym. Jest to morze ciepłe, znane jako Morze Litorynowe (4000—3000 lat p.n.e.). Nazwa pochodzi od ślimaka Littorina littorea. W końcu Bałtyk przybiera obecną postać, która niewiele odbiega od zarysu Morza Litorynowego. II. Krainy geograficzne w obrębie woj. gdańskiego